Gedempte Zuiderdokken krijgen definitief ontwerp

De geplande werken van de eerste bouwfase zullen begin 2019 van start gaan, nadat de aanleg van de eerste ondergrondse parking, zijnde Steendok, afgerond is. Het prijskaartje voor de volledige aanleg van het park bedraagt maar liefst 25 miljoen euro, inclusief btw, en dat  budget zou voorzien zijn binnen de meerjarenbegroting. Zoals eerder vermeld is het definitieve design geëvolueerd uit verschillende eerdere goedgekeurde voorontwerpen, waarvan men de krachtlijnen blijft behouden.

Zo is het ontwerp nog steeds opgebouwd uit een ‘kroon’, 3 ‘tafels’, een publieke (voor)ruimte aan de cultuurhuizen en 4 pleinen als verbinding met de omgeving en worden alle verdere (technische) elementen gedetailleerd uitgewerkt.

De kroon

De zogenaamde kroon zal een groene omkadering rond het complex worden. Nieuwe bomenrijen zullen de reeds bestaande bomenrijen aanvullen waardoor het een dynamische en vooral koele stedelijke plek onder een genereus bomendak wordt (497 bomen versus 374 bomen vandaag). Wandelaars kunnen er hun hart ophalen want zij kunnen zowel op het voetpad als onder deze hernieuwde bomenrij wandelen. Tegelijkertijd biedt de kroon plaats voor terrassen van de plaatselijke horeca, picknicktafels en banken.

De drie tafels

De drie ‘tafels’ verwijzen naar de vormen van de voormalige dokken (zijnde Kooldok, Schippersdok en Steendok) en zullen dan ook exact even groot zijn. Hoewel ze elk een geheel een eigen karakter krijgen, zal er toch voor een duidelijke samenhang in het ontwerp gezorgd worden. Hun vorm roept beelden op van de historische havenactiviteit waarvoor deze plek gekend staat, maar deze zal nu vervangen worden door een nieuwe stedelijke activiteit die inspeelt op de behoeften van de wijk en diens bewoners. Denk aan horeca, winkels, cafés en enkele unieke cultuurhuizen. Elke tafel zal ongeveer tweemaal zo groot als de Antwerpse plantentuin in de Leopoldstraat worden.

De centrale tafel, het voormalige Schippersdok, wordt een open geheel met gras dat voor ademruimte zorgt. Langs beide zijden van het Schippersdok, de centrale tafel, zijn clusters ontworpen waarin enkele bomen voor de basis zorgen, aangevuld met fel bloeiende en verkleurende soorten. De boeketten worden op hun beurt beschermd door de cirkelvormige banken.

Aan de kant van de Waalse kaai wordt aan de rand een waterbassin ontwikkeld die tegelijkertijd dienst doel als buffer- en infiltratiebekken voor regenwater. Aan de ene zijde wordt het bassin afgeboord door een ruime trappenpartij die de historische kademuur van het Schippersdok terug zichtbaar maakt, aan de andere kant komt diverse oeverbeplanting. De randen van de centrale tafel zullen begrensd worden door bomenpleinen, die op hun beurt voor de nodige schaduw zorgen.

De twee buitenste tafels krijgen een ietwat intiemer karakter en worden meer ontwikkeld als tuinen waarbij open ruimtes met gras, diverse beplantingen (waaronder o.a. struiken, groenteteelt, planten) en ruimte voor sport en spel elkaar afwisselen.  De meest zuidelijke tafel wordt gereserveerd voor speeltuinen, een stiltetuin en een regentuin die het water opvangt. Ook zijn er twee sportvelden voor meerdere sporten en een informele sportplek voorzien: een uitgelezen plek om te komen voetballen, basketten, fietsen of steppen. De meest noordelijke tafel krijgt een soortgelijke verdeling, maar zonder die twee multifunctionele sportvelden.

De publieke (voor)ruimtes

Aan de gedempte Zuiderdokken zijn er vier belangrijke cultuurhuizen gelegen: zijnde FOMU, M HKA, Zuiderpershuis en de Zuiderkroon. Vandaag de dag staan deze gebouwen nauwelijks in contact met de publieke ruimtes die errond aanwezig zijn maar met het nieuwe ontwerp voorziet men nu publieke voorruimtes aan die cultuurhuizen waardoor deze mee geïntegreerd worden in het nieuwe complex.


(Fomu Antwerpen)

Verbinding door pleinen

Vier pleinen – zijnde het Scheldeplein, het Museumplein, het Waterpoortplein en het Zuidplein - vormen de belangrijke verbindingen richting de Schelde en het Zuid. Het zijn open, verharde ruimtes van verschillende groottes waar steeds plaats is voor eventuele evenementen.

Het Scheldeplein is het meest noordelijke plein en is het kleinste van ze allemaal, te vergelijken met de Vrijdagmarkt. Het wordt gemarkeerd door een ruime pergola die deels voor beschutting zorgt. Het plein sluit aan op de tuinen van het voormalige Kooldok en is ideaal voor buurtevenementen.

Het Museumplein, qua schaal te vergelijken met de Sint-Jansvliet aan de voetgangerstunnel, verbindt de verschillende musea en krijgt een speelfontein als visueel herkenningspunt. Op het Museumplein worden overigens verschillende kunstenfestivals verwacht.

Het Waterpoortplein verbindt de wijk het Zuid met de Schelde, met de Waterpoort als eigenlijke centrum. De schaal van dit plein is te vergelijken met de Grote Markt. Het is de meest aangewezen plek voor het organiseren van middelgrote evenementen.

Het Zuidplein vormt de overgang met de wijk Nieuw Zuid. Het plein kan enerzijds ingeschakeld worden voor kleinere buurtgebonden evenementen, maar kan anderzijds ook perfect worden gebruikt om te sporten of te ontspannen.

Groen ontwerp

In het definitieve ontwerp zijn de boomsoorten overigens vastgelegd. Zo zullen in de kroon de reeds bestaande platanen aangevuld worden met vier inheemse soorten: namelijk de linde, olm, zomereik en esdoorn. De drie tafels krijgen een grote verscheidenheid aan soorten waarbij rekening is gehouden met verschillende factoren; waaronder de grootte, de groeiwijzen, veel verschillende bloeitijdstippen, bladvormen, vruchten, bloemgeuren, …

“De Gedempte Zuiderdokken worden vooral een groene ruimte, een echt park. Er komen meer bomen en een kleurrijke waaier aan heesters, vaste planten en bloembollen. In elk seizoen zijn de tuinen een bloemrijk geheel. Ook ruime grasweides versterken het groene karakter. In de tuinkamers of ‘pockets’ liggen gezellige zithoekjes en is plaats voor sport en spel of samentuinen”, aldus een officiële verklaring van het schepencollege.

Om deze ambitieuze parkaanleg te realiseren zal de bodemlaag van de Gedempte Zuiderdokken volledig vervangen worden. De bestaande grond zal over een dikte van 1 tot 1,5 meter vervangen worden door een nieuwe opbouw, die aangepast is aan de specifieke beplanting en het gebruik van het park. Zo wordt een park gecreëerd met oog voor de toekomst en dus voor komende generaties.

Tijdens de werken zullen we dus eerst bomen zien verdwijnen om zo tot een optimale situatie en het gewenste uitzicht te komen. Sommige bomen zijn dan ook in zeer slechte staat en andere, gezondere nomen, zullen een tijdelijke verhuis in functie van de werken niet overleven omdat uiteindelijk alle bomen voldoende ruimte zouden moeten krijgen om te kunnen groeien.

Zuiderdokken als museumtuinen

Het park, de nieuwe publieke ruimte en de cultuurhuizen vormen samen de zogenaamde ‘museumtuinen’. In samenspraak met de cultuurhuizen zullen een aantal kunstenaars worden aangesteld om samen een globaal idee uit te werken om zo kunst en cultuur in de verschillende aangeduide zones te integreren: de centrale cirkel aan het Waterpoortplein, de Waterpoort, het waterbassin en de speeltuinen.

Een aantal wijzigingen

Het definitieve ontwerp onderging, hoewel deze in grote lijnen is voortgekomen uit de verschillende voorontwerpen, alsnog enkele wijzigingen ten opzichte van die voorontwerpen. Zo is  het stedelijk dak in Steendok kleiner gemaakt en verschoven waardoor de twee geplande multifunctionele sportvelden optimaler ingetekend konden worden. Uit de bevraging aan de buurtbewoners werd de nood aan het behoud van een hondenloopzone duidelijk. Ter hoogte van de tafel Kooldok is daarom een hondenloopzone toegevoegd in één van de pockets waardoor één sportveld verplaatst werd naar Schippersdok.

Inzetten op water

De stad wil vandaag met het pilootproject voor de Gedempte Zuiderdokken een antwoord geven op de uitdagingen van de toekomst zoals de verwachte frequentere en intense regenbuien en hogere risico’s op overstroming. Het definitieve ontwerp heeft het waterconcept gefinaliseerd en bovendien verder uitgewerkt. Zo kan water makkelijker in de grond sijpelen, een krattensysteem bevloeit de bomen, er zijn regenwaterputten en de omliggende tuinen en de grasweides doen dienst als waterbuffer. Bijkomend wordt in samenwerking met Water-Link een pilootproject opgestart waarbij onderzocht wordt of het opgevangen regenwater omgevormd kan worden naar drinkwater en dit via een filtersysteem waarop ook de omliggende gebouwen kunnen worden aangesloten. Het pilootproject wordt samen met de eerste fase, de aanleg van de zuidelijke tafel, gerealiseerd.

Bouwplannen

De uitvoering van de eerste fase, de aanleg van de bovengrond op de zuidelijke tafel, is gepland voor begin 2019, nadat de realisatie van de ondergrondse parking Steendok afgerond is. Het einde van de eerste bouwfase is voorzien voor het najaar van 2020. Na de realisatie van de ondergrondse parking op Kooldok, begin 2020, start fase 2 met de aanleg van de bovengrond op de noordelijke tafel. Fase 3 ten slotte, de aanleg van de centrale tafel (Schippersdok), start eind 2021 en de realisatie is verwacht voor 2023.


Herlees hier het integrale artikel.


Bron: apen.be